Ostatnio przygotowywałem rozdział poświęcony prawom człowieka oraz krytycznemu myśleniu. Właśnie za pomocą tej umiejętności chcę pomóc moim uczennicom i uczniom opanować przygotowane przeze mnie zagadnienia językowe i kwestie merytoryczne potrzebne do zrealizowania tej partii materiału. Pierwsza rzecz, która przyszła mi do głowy, to jedno z najważniejszych zagadnień gramatycznych — budowa pytania.

Gdy nauczam języka obcego, albo gdy sam się jakiegoś uczę, zawsze przychodzi moment, w którym trzeba się zmierzyć z formowaniem pytań. Na poziomach od A1 – B1 interesuje nas komunikatywność i to jest dobre. Chcemy wiedzieć kto, co, gdzie, kiedy, dlaczego, jak. To podstawa jakiejkolwiek rozmowy podczas wyjazdu wypoczynkowego czy służbowego. W końcu jakoś trzeba się dogadać i poradzić sobie w sytuacjach typowych dla tego typu kontekstów: hotel, metro, restauracja, muzeum.

Jednak wraz z lepszym opanowaniem języka, należy stawiać sobie oraz uczącym się wyzwania związane z krytyczną analizą tekstów audiowizualnych, oraz pisemnych w celu ćwiczenia słuchania/czytania ze zrozumieniem. Gdy się na tym skupimy, wyżej wymienione pytania ukażą się w innym, ciekawszym świetle. Dobrze postawione pytania wymuszają głębszą refleksję, nie tylko nakierowaną na samą treść, ale także na intencje autora komunikatu, kontekst, w którym się on pojawia, oraz cel, który przyświeca danej wypowiedzi.

Spróbujmy zobaczyć, jak mogą się zmienić pytania zaczynające się od „kto, co, gdzie, kiedy, dlaczego, jak”, gdy skupimy się na rozwianiu krytycznego myślenia:

• KTO: Kto to powiedział? Ktoś, kogo znasz? Ktoś sławny? Ktoś, kto jest autorytetem? Czy wiedza, na temat tego kto jest autorem danych słów, ma to jakiekolwiek znaczenie?
• CO: Co zostało powiedziane? Czy ta osoba podała fakty, czy formułowała opinie? Czy podane zostały wszystkie fakty? Czy może coś zostało pominięte?
• GDZIE: Gdzie zostało to powiedziane? Czy dane słowa zostały wypowiedziane publicznie, czy prywatnie? Czy inne osoby miały szansę podyskutować o argumentach drugiej strony?
• KIEDY: Kiedy zostało to powiedziane? Przed, podczas czy po ważnym wydarzeniu?
• DLACZEGO: Dlaczego zostało to powiedziane? Czy ta osoba wytłumaczyła, dlaczego ma takie, a nie inne opinie? Czy próbowała kogoś wybielić lub oczernić?
• JAK: Jak zostało to powiedziane? Jakie towarzyszyły tej osobie emocje? Czy była szczęśliwa, smutna, wściekła czy obojętna? Czy napisała dany tekst, czy go wypowiedziała? Czy mogłeś/mogłaś go zrozumieć?

Osobiście sądzę, że zadawanie tych pytań i szukanie na nie odpowiedzi wzbogaci lekcje, dyskusje i wypowiedzi uczennic i uczniów. Dodatkowo pomoże im w stawaniu się obywatelami myślącymi krytycznie.